ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ, ΕΛΕΗΣΟΝ ΗΜΑΣ

Είναι αλήθεια, ότι, όσο περισσότερο επικοινωνεί ο πιστός με το Θεό, τόσο και καλύτερα συναισθάνεται την αβυσσαλέα απόσταση ανάμεσα στη Θεία Μεγαλειότητα και τη δική Του ανθρώπινη ελαχιστότητα. Το χάος ανάμεσα στη Θεία ηθική τελειότητα και τη δική του ανθρώπινη παναμαρτωλότητα… Γι’ αυτό και μ’ όλη του την ψυχική ένταση «κράζει»:

«Παναγία Τριάς, ελέησον ημάς».

Σε υπέρτατο βαθμό Άγιος ο Τριαδικός Κύριος. «Όχι απλώς Άγιος. Αλλά Πανάγιος ο Θεός. Κι εδώ σημειώνουμε τη δογματική ακρίβεια στη διατύπωση: Απευθυνόμαστε και στα τρία Άγια Πρόσωπα από κοινού. Δεν λέμε όμως «ελεήσατε ημάς». Πιστοί στην αποκάλυψη του Ουρανού «εν έσμεν…» (Ιωαν. ι’, 30) και μιλώντας υπερλογικά προσευχόμαστε «Ελέησον ημάς».

Και κάτι άλλο. Έστω κι αν είναι ένας αυτός που προσεύχεται, χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό. «Ελέησον ημάς» κι όχι ελέησόν με. Τούτο, γιατί δεν μπορεί ο πιστός να απομονώσει τον εαυτό του. Αντίθετα νοιώθει να είναι μέλος του Θεανθρώπινου Σώματος της Εκκλησίας. Έτσι, το αισθάνεται σαν λειτουργική επιτακτική του ανάγκη, να προσεύχεται για τους άλλους… Να δέεται όχι μόνο για τους άλλους αλλά και με τους άλλους… Έχουμε άλλωστε σ’ αυτό το ζήτημα και την Κυριακή εντολή: «Ούτως ουν προσεύχεσθε, Πάτερ ημών…» (Ματθ. στ΄, 9). Και όχι «Πάτερ μου…». Συνειδητοποιούμε λοιπόν και μ’ αυτόν τον τρόπο, ότι ο Κύριος Ιησούς ήλθε στη γη να δημιουργήσει Εκκλησία- Κοινωνία Θεού και ανθρώπων «…ίνα πάντες εν ώσι» (Ιωαν. ιζ’, 21) και όχι, όπως απαιτεί η εγωκεντρική εποχή μας, ανεξάρτητες «αυτόνομες» κι αυτοδύναμες θρησκευτικές «προσωπικότητες!»

Στη συνέχεια αναλύουμε πάλι την προηγούμενη συνοπτική προσφώνησή μας «Παναγία Τριάς» στο κάθε ένα από τα Τρία Άγια Πρόσωπα ξεχωριστά. Πρώτα απευθυνόμαστε στο Θεό Πατέρα που είναι ο Κύριος του Ουρανού και της γης, αλλά και ο δικός μας Κύριος. «Κύριε ιλάσθητι ταις αμαρτίαις ημών…» (Κύριε, δείξε ευσπλαχνία- λυπήσου μας για τις αμαρτίες μας). Φωνάζουμε δηλαδή σαν τον Τελώνη της παραβολής (Λουκ. ιη’ 9-14) «ιλάσθητι». Δεν είμαστε, δεν πρέπει να είμαστε, από «τους πεποιθότας εφ’ εαυτοίς ότι εισί δίκαιοι!...». Αντίθετα καταλαβαίνουμε επάνω μας το πλήθος τις αμαρτίες… Τον εαυτό μας «μακρόθεν εστώτα…», τη συνείδηση να μας «τύπτη» «εις το στήθος»… Κι απ’ όλο το μέσα μας κόσμο αβίαστα κι αυθόρμητα ν’ αντηχεί η κραυγή «ιλάσθητι,» Κύριε…

  «Κύριε, ιλάσθητι ταις αμαρτίαις ημών…». Αυτή την κραυγή αφήνουμε να φθάνει στο Θεό Πατέρα με την προσευχή μας. Πώς να το κάνουμε; Η ηρωϊκή αναγνώριση της πραγματικότητος: Ότι δεν έχουμε τίποτα άλλο να παρουσιάσουμε στο Θεό παρά μόνο την αμαρτία… Ότι κι αν τυχόν εργασθήκαμε κάποια αρετή, δεν θα ήταν ποτέ καθαρή από μολυσμούς… Ότι κάθε στιγμή της ζωής μας δείχνει μπροστά στους οφθαλμούς Του πλήθος πολύ ανομιών… Ναι αυτή η αναγνώριση δημιουργεί τη συναίσθηση της αναξιότητος. Φέρνει στην παραδοχή της αμαρτωλότητος. Οδηγεί στην κατάνυξη. Χαρίζει την ευλογημένη και γλυκειά συντριβή. Και τα ουράνια αυτά δώρα γίνονται οι «μοχλοί», που ξετινάζουν τα εγωϊστικά βραχώδη πετρώματα, που μας κρατούν αλλοτριωμένους απ΄ το Θεό. Γεμίζουν την πνευματική μας ατμόσφαιρα με το Θείο εκείνο οξυγόνο που πρέπει ν’ αναπνέει κάθε Ορθόδοξη πίστη ψυχή. Φέρνουν το εύκρατο κλίμα, μέσα στο οποίο βλασταίνει κι αναπτύσσεται αυτό που λέμε «πνευματική ζωή».

Αχ! Γιατί να έχει τόσο διαστροφή η καρδιά μας; Γιατί τις περισσότερες φορές αυτό το «ιλάσθητι» ν’ αντηχεί μόνο στα αυτιά μας και σαν ήχος ξένος και αλλότριος; Γιατί να λείπει αυτή η συναίσθηση;

«Δέσποτα, συγχώρησον  τάς ανομίας ημίν…»

Δέσποτα, συγχώρησε σε μας τις παραβάσεις του νόμου Σου συνεχίζουμε στο δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Κύριο Ιησού Χριστό. Είναι Δεσπότης μας, Αφέντης μας ο Κύριος Ιησούς, γιατί, όπως πάλι σημειώνει ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός (Εξήγησις της Εκκλ. Ακολουθίας), «μας εξηγόρασεν εκ της δουλείας του δαίμονος με το ιδιόν του αίμα…» και, όπως συμπληρώνει ο ίδιος, «από μεν του Πατρός ζητούμεν εξιλέωσιν αμαρτιών, από δε του Υιού περισσότερον, την συγχώρησιν, δηλαδή αυτών των αμαρτιών». Από το Θεό Πατέρα ζητάμε στην προσευχή μας αυτό, που πρώτο μας επιβάλλει ή έστω και «προκαταρτική» θέα της μεγαλωσύνης του Τριαδικού Θεού. Την εξιλέωση, τον οίκτο, την ευσπλαχνία. Απ’ τον Υιό όμως, επειδή «έκλινεν ουρανούς και κατέβη» ανάμεσά μας σαν αδελφός μας, μας γνώρισε τον Πατέρα και το Νόμο Του και το κυριότερο με τη θυσία Του μας έκανε πάλι αγαπημένα «κατά χάριν» παιδιά του Πατέρα, κάπως πιο θαρρετά ζητάμε να μας συγχωρήσει για όλες τις «ανομίες» μας, τις παραβάσεις δηλαδή του νόμου Του… «Προσερχώμεθα ουν μετά παρρησίας τω θρόνω της χάριτος, ίνα λάβωμεν έλεον και χάριν εύρωμεν» (Εβρ. δ’, 16), δηλαδή πλησιάζουμε με θάρρος και άφοβο πεποίθηση προς τον Βασιλικό θρόνο Του, από τον οποίο εκπηγάζει η «Χάρις», για να λάβουμε συγχώρηση για τις αμαρτίες μας και για να βρούμε εύνοια και δωρεές. Αυτός είναι ο λόγος, που από τον Κύριο Ιησού Χριστό ζητάμε να μας συγχωρήσει τις ανομίες μας. Νοιώθουμε πιο οικείοι σ’ Αυτόν. Μας καταλαβαίνει, θα λέγαμε, περισσότερο. Αλλά και για το ότι σαν Αρχιερέας μας πρόσφερε μια για πάντα για λογαριασμό μας την πιο ευάρεστη στο Πατέρα θυσία, εξασφαλίζοντας έτσι για όλους μας την συγχώρηση. Ναι Δέσποτα, Κύριε, Ιησού Χριστέ, «συγχώρησον τας ανομίας ημίν». Παντογνώστα, Σύ που ξέρεις ποιες και πόσον πολλές είναι οι αμαρτίες μας, συγχώρησέ μας.

«Άγιε, επίσκεψαι και ίασαι τάς ασθενείας ημών».

Άγιε επισκέψου μας και θεράπευσε τις ασθένειές μας. Άγιο ονομάζουμε το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Παράκλητο Πνεύμα και Του ζητάμε σαν Θησαυρός των αγαθών που είναι και χορηγός Ζωής, να μας επισκεφθεί και να μας γιατρέψει. «Νοσοποιός η αμαρτία… και… πράγμα δεινόν και διαφθείρει την καλήν έξιν της ψυχής…», μας πληροφορεί πάλι ο άγιος Μάρκος Ευγενικός (ε.α). Αλήθεια! Ποιος από μας δεν ζει την πικρή αυτή πραγματικότητα: τον εαυτό του άθλια ταλαιπωρημένο από ληστές λογισμούς και κάθε είδους πειρασμούς. Κατ’ επανάληψη αφημένο «ημιθανή τυγχάνοντα» (Λουκ. ι’, 30), μισοπεθαμένο δηλαδή, γεμάτο τραύματα και πληγές. Λιπόθυμο και πνευματικά κατάκοιτο μ’ αγωνία να περιμένει την επίσκεψη του σπλαχνικού «Άλλου» «Καλού Σαμαρείτη». Του Παράκλητου Πνεύματος, για να του καταδήσει τα τραύματα «επιχέων έλαιον και οίνον» (Λουκ.ι’, 34). Παράκλητε αγαθέ, Άγιε, έλα και «επίσκεψαι και ιάσαι τάς ασθενείας ημών», εφ’ όσον Σύ τώρα έχεις αναλάβει αυτό το άγιο έργο στην Εκκλησία.

«Ένεκεν του Ονόματός σου». Ω! Παναγία Τριάς, δός μας όλα αυτά (την εξιλέωση, τη συγχώρηση και την ίαση) εξ αιτίας του Ονόματος Σου, που είναι ταυτόσημο με το έλεος και την ευσπλαχνία. Σου τα ζητάμε δηλαδή με το θάρρος, που μας δίνει το ίδιο το Όνομά Σου, που όπως αποκάλυψες στο Βιβλίο Σου την Αγία Γραφή, είναι «οικτίρμων και ελεήμων… μακρόθυμος και πολυέλεος» (Ψαλμ.ρβ’, 8, Ιδέ Και Εξοδ.λγ’, 19).

  Από το βιβλίο «Εκ του αμαξιδίου» του Παύλου Κούλη