ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ Ευαγγέλιο: Λ. κ. 18, 10-14

ΜΙΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΗ ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ

          Εν ολίγοις

          Η παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου είναι το ευαγγελικό ανάγνωσμα τη θ. Λειτουργίας της πρώτης Κυριακής του Τριωδίου. Η παραβολή αυτή αναφέρεται μόνο από τον ευαγγελιστή Λουκά.

          Η παραβολή μας στα πρόσωπα ενός Φαρισαίου και ενός Τελώνη προβάλλει δύο διαφορετικούς κόσμους. Αυτοί οι δύο άνθρωποι κατά τη φραστική σημασιολογία αποτελούν δύο αντίθετους πόλους της κοινωνίας. Ο ένας είναι ευσεβής και τηρητής του Νόμου, με άψογη θρησκευτική και ηθική εικόνα της κοινωνίας του και ο άλλος είναι ο άδικος και πλεονέκτης που με τις φορολογικές του επιδόσεις καταδυνάστευε το φτωχό.

Και οι δύο τους αποφασίζουν να πάνε στο Ναό να προσευχηθούν. Όταν όμως τελειώνει η προσευχή, εξέρχονται, αλλά κατά περίεργο τρόπο μόνο η προσευχή του άδικου Τελώνη έγινε δεκτή από τον Κύριο. Βλέποντας έτσι πρόχειρα τα πράγματα διαπιστώνουμε μια φαινομενική αντινομία, ένα σκάνδαλο θα λέγαμε: ο ευσεβής να καταδικάζεται και ο αμαρτωλός να δικαιώνεται.

          Ας προσεγγίσουμε τον εσωτερικό κόσμο του καθενός απ’ αυτούς.

          Ο Φαρισαίος κατέχεται από ένα αίσθημα αυτοϊκανοποίησης, «ου προς Θεόν αλλά προς εαυτόν προσευχόμενος», διακρίνει τον εαυτό του από τους άλλους που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί και έχει τη συνείδηση, ότι είναι μοναδικός. Νοιώθει αυτάρκης, κάτι  που φανερώνεται από τα λόγια της προσευχής του. Πράγματι ο Φαρισαίος είχε μια εξωτερική επίφαση αρετής, αλλά η υποτιθέμενη πνευματικότητά του στηρίζονταν στον τύπο και όχι στην ουσία. Λ. χ. έκανε ελεημοσύνη γιατί έπρεπε να συμμορφωθεί σε μια επιταγή του Νόμου ή για να γίνει ένα ηθικό πρότυπο για τους άλλους και όχι γιατί πονούσε βλέποντας την δυστυχία του φτωχού. Αποτέλεσμα όμως αυτής της επιφανειακής αντιμετώπισης της ζωής ήταν να νοιώθει μια αφελή αυτοϊκανοποίηση, ότι είναι δήθεν ο ενάρετος και να ζητεί την ανθρώπινη επιδοκιμασία, τον έπαινο, συγκρίνοντας τον εαυτό του  με τους αμαρτωλούς  τους οποίους και κατέκρινε.

          Ο Χριστός όμως ελέγχει τέτοιου είδους συμπεριφορές, καταδικάζει αυτή την πνευματική διαστροφή της Φαρισαϊκής νοοτροπίας και προχωρεί στην οικοδομή της πνευματικής ζωής πάνω σε άλλες βάσεις.

          Μια άλλη εικόνα της ζωής εκφράζει με την προσευχή του ο αμαρτωλός Τελώνης. Έχει πλήρη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του και ζητάει απεγνωσμένα το έλεος του Θεού. «Ου δικαιωθήναι ζητείν, ήδη γαρ εαυτόν ανάξιον τούτο λαβείν, αλλ’ ίλεων αυτώ γενέσθαι παρακαλεί τον Θεόν». Η υπαρξιακή  και συγκλονιστική κραυγή του- «Ο  Θεός ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλώ»- αποτελεί έκφραση υγιούς αυτογνωσίας. Μια ικεσία, μια παράκληση συντριβής βγαίνει από τα χείλη του και γίνεται λάβαρο μιας γνήσιας πνευματικότητας.

          Ο  Τελώνης μετανοεί, αναγνωρίζει τα λάθη του παραδίνεται στο έλεος της αγάπης του Θεού.

          Από τη σκιαγράφηση των δύο αυτών ανθρώπων μπορεί κανείς ν’ αντιληφθεί ποιο είναι το περιεχόμενο της πνευματικής ζωής. Πάντως η αυτοδικαίωση  και η αυτάρκεια της εξωτερικής τήρησης των εντολών του Θεού δεν καταξιώνει τον άνθρωπο, αλλά του δημιουργεί αισθήματα αυτοδικαίωσης και κατάκρισης των άλλων. Ο άνθρωπος παγιδεύεται σ’ ένα αυτοθαυμασμό και δεν μπορεί να ομολογήσει την ανεπάρκειά του.

          Ο πνευματικός άνθρωπος δεν υπερηφανεύεται για τα όποια του κατορθώματα. Αυτό δεν υποτιμά την ανθρώπινη προσπάθεια, αλλά δείχνει μια ρεαλιστική άποψη. Ο χριστιανός αγωνιστής τονίζει συνέχεια την ατέλειά του και αξιολογεί όχι μόνο τις πράξεις του, αλλά και τις κρύφιες σκέψεις του. Οι άγιοι εκφράζουν την αγωνία τους για τη σωτήρια τους, μιλούν για την ανθρώπινη  ανεπάρκειά τους και ζητούν το έλεος του Θεού για την ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσπάθειας.

          Αλλά αυτή η φαρισαϊκή νοοτροπία εγκυμονεί κι άλλους κινδύνους. Τα θύματά της έχουν τη συναίσθηση, πως έχουν ρόλο ηθικών προσώπων μέσα στην κοινωνία, ενώ οι ίδιοι μένουν αλύτρωτοι. Δεν νοιώθουν την ανάγκη να πουν απεγνωσμένα στο Θεό ότι έχουν ανάγκη λύτρωσης. Γίνονται κριτές της οικουμένης και υποκαθιστούν τον  Θεό.

          «Φαρισαίου φύγωμεν υψηγορίαν και τελώνου μάθωμεν το ταπεινόν εν στεναγμοίς, προς τον σωτήρα κραυγάζοντες….»

          Να το αληθινό νόημα της πνευματικής ζωής, η ζωή «εν μετανοία», ο ατελείωτος αγώνας που δικαιώνεται από τον αθλοθέτη Χριστό.

          Πόσο εντυπωσιακή είναι η λειτουργική πράξη της Εκκλησίας, όταν ακούμε στη θ. Λειτουργία τα προσευχητικά λόγια : «ουδείς άξιος των συνδεδεμένων ταις σαρκικαίς επιθυμίαις…. προσεύχεσθε ή λειτουργείν σοι Βασιλεύ της δόξης…», αλλά και πόσες φορές επαναλαμβάνεται στις εκκλησιαστικές συνάξεις ο πεντηκοστός ψαλμός της μετανοίας, όπως και ο σημερινός λόγος του δικαιωμένου Τελώνη: « Ο Θεός ιλάσθητι μοι τω αμαρτωλώ»!

Καλό Τριώδιο

π. γ. στ.

ΙΜΙΑ: ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ!

Ονομαστήρια Σεβ. Μητροπολίτου Πατρών κ. κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΤΡΩΝ

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ ΠΑΤΡΩΝ

27 Ιανουαρίου, Ανακομιδή των ιερών Λειψάνων Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Ονομαστήρια Σεβ. Μητροπολίτου Πατρών κ. κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

          Σεβασμιώτατε και σεπτέ ποιμενάρχα ημών,

          Η επέτειος των ονομαστηρίων Σας μας δίδει την ευκαιρία να διερμηνεύσωμεν τα αγαθά αισθήματα, την υιική αγάπην και εκτίμησιν ημών και του καθ’ ημάς εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ι. Ν. Αγ. Βαρβάρας προς το τίμιον πρόσωπόν Σας και να εκφράσωμεν εις την υμετέραν Σεβασμιότητα ολοκαρδίους ευχάς δια μακροημέρευσιν, υγείαν κατ’ άμφω δια καλλίκαρπον αρχιερατίαν και δια παν επιδιωκόμενον αγαθόν.

          Σας διαβεβαιώνομεν, Σεβασμιώτατε, ότι κατέχετε εκλεκτήν θέσιν εις τας προσευχάς μας, η δε ημετέρα  Ενορία αναγνωρίζει εν τω προσώπω Σας τον αφοσιωμένον εργάτην του ευαγγελίου, τον άγρυπνον ποιμένα και τον τίμιον οικονόμον της πιστευθείσης αυτώ χάριτος και στοργικόν πατέρα και συμπαραστάτην της σταυρικής ημών πορείας εν τω κόσμω.

Ευχόμεθα η χάρις του Θεού είη δαψιλώς μεθ’ υμών

Μετά τιμής, αγάπης και σεβασμού

                                      Δια το εκκλ. συμβούλιον

Ο πρόεδρος

                Πρωτοπρεσβύτερος Γερασιμάγγελος Στανίτσας

Μικρά και ανεξίτηλα

Η μετάβαση του πολυσέβαστου Δεσπότη μας στην άλλη ζωή, την αληθινή και αιώνια, στέκεται αφορμή για να θυμηθούμε την τριαντάχρονη ποιμαντική δράση του στην Κεφαλονιά. Μια αποτίμηση αυτού του έργου, αποτελεί πνευματικό αντίδωρο στην προσφορά του αείμνηστου Επισκόπου κυρού Σπυρίδωνος προς το νησί μας, αλλά κυρίως προς τον καθέναν από εμάς, ξεχωριστά. Και επειδή ο Χριστός μας δίδαξε, πως η ζωή των εργατών του Ευαγγελίου  πρέπει να λάμπει  «έμπροσθεν των ανθρώπων» για έναν και μόνο λόγο «όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα, και δοξάσωσι τον πατέρα ημών τον εν τοις ουρανοίς» (Ματθαίος 5, 16), ο υπογράφων καταθέτει δίχως μακρηγορίες και πλατειασμούς, δυο μόνο στιγμιότυπα από τα πρώτα χρόνια της Αρχιερατικής δράσεως του μακαριστού Μητροπολίτου, ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης στον Ιεράρχη, από τα τίμια χέρια του οποίου έλαβε τη χάρη της Ιερωσύνης.

Η πρώτη επίσκεψη του νέου Δεσπότη στο χωριό μας, ήταν σε μια παράκληση του Δεκαπενταύγουστου, στην παλιά μας ενοριακή εκκλησία, της Ζωοδόχου Πηγής. Κατακαλόκαιρο του 1984, η τσίγκινη στέγη έβραζε από τη ζέστη, ο κόσμος είχε γεμίσει τον μικρό ναό, η άπνοια συνέτεινε στην καλοκαιρινή δυσφορία, αλλά ο λόγος του κύλαγε σαν θαλασσινό αεράκι που δρόσιζε τις ψυχές. Το κήρυγμά του για την μοναδική μορφή της Παναγίας μας, ρυάκι ασυγκράτητο. Το ίδιο και ο ιδρώτας που έσταζε από το πρόσωπό του. Η ένταση, η μεταδοτικότητα, ο ενθουσιασμός, συνταιριασμένα με την υποβλητική  ψαλμωδία του, αποτελούσαν την καλύτερη εικόνα για τον νέο Μητροπολίτη. Και όχι μόνο. Έμοιαζαν υποθήκη ζωής, συμβόλαιο συνειδήσεως με το λαό του Θεού, θεμέλιος λίθος για την οικοδόμηση μιας αληθινής  Πατρικής σχέσης, που μεταδιδόταν από την εσώτατη αυτοσυνειδησία του Δεσπότη μας, για τη θέση του ανάμεσα στο ποίμνιό του. Και όλα αυτά, επειδή,  όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο Μέγας Αθανάσιος στην προς Δρακόντιον επιστολή του, ο Επίσκοπος δεν ζει για τον εαυτό του, αλλά αναλώνεται για το ποίμνιό του (Μεγ. Αθανασίου, Έργα, ΕΠΕ, τ.11, σ. 218).

Μερικά χρόνια αργότερα, στις 23 Αυγούστου, η Σάμη γιορτάζει την πολιούχο της Υπεραγία Θεοτόκο, λιτανεύοντας τη γλυκιά μορφή τής Λουτριώτισσας. Η λιτανευτική πομπή κατευθύνεται προς την κεντρική πλατεία, όπου εκεί θα έπρεπε να ήταν τοποθετημένη από την Κοινότητα εξέδρα για την τελετή. Μη υπάρχοντος όμως βάθρου, ο Δεσπότης εκπλήσσοντας τους πάντες, άδραξε μια ξύλινη καρέκλα από παρακείμενο καφενείο και ανεβαίνοντας λίγο ψηλότερα από το πλήθος που ακολουθούσε, άρχισε να κηρύττει τον λόγο του Θεού και να εξαίρει τον ρόλο της Παναγίας Μητέρας Του στη σωτηρία του κόσμου. Η όλη σκηνή εντυπωσιάζει. Ο Επίσκοπος «ως μηδέν έχων αλλά τα πάντα κατέχων» (Β΄ Κορινθίους, 6, 10), με ταπείνωση και πόνο προσέλκυε το ποίμνιό του, ενώ ο λαός έμοιαζε να τηρεί την προτροπή πού απηύθυνε ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, προς τους πιστούς της Εκκλησίας των Σμυρναίων:  «πάντες τω Επισκόπω ακολουθείτε ως ο Χριστός Ιησούς τω Πατρί …  όπου άν φανή ο Επίσκοπος, εκεί και το πλήθος ήτω» (Προς Σμυρναίους, 8, 2). Θύμισε εκείνη τη στιγμή ο Δεσπότης μας, τον μεγάλο ισαπόστολο και διδάχο του πιστού λαού τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, ο οποίος ανέβαινε σε ανάλογο σκαμνί και κήρυττε τον ολοζώντανο και θερμό ευαγγελικό λόγο του.

Για τη δόξα του Θεού και για τη δόξα της Εκκλησίας Του -όπως σημειώνει πολύ χαρακτηριστικά ο ιερός Χρυσόστομος «του Θεού η δόξα, της Εκκλησίας η οικοδομή» (Περί Ιερωσύνης, Λόγος ΣΤ΄, σ. 319)-, δημοσιεύεται η μικρή αυτή μαρτυρία αλήθειας για το έργο που επιτελέσθηκε από τον μακαριστό Αρχιερέα της Τοπικής μας Εκκλησίας, προσδοκώντας στην αγάπη του Χριστού μας. Του Δημιουργού και Δεσπότη ολόκληρης της κτίσης, ο Οποίος, σύμφωνα με τον λόγο του αποστόλου Παύλου, πρόκειται να φανερώσει κατά την ημέρα της δικαίας και αδεκάστου παρουσίας Του «τας βουλάς των καρδιών και τότε ο έπαινος γενήσεται εκάστω από του Θεού» (Α΄ Κορινθίους 4, 5). Σ’ Αυτόν τον πανάγαθο και πολυέλεο Τριαδικό Θεό ας προσευχηθούμε ταπεινά, να χαρίζει στον αείμνηστο Ποιμενάρχη μας θέση συλλειτουργού στο Επουράνιο Θυσιαστήριο, ώστε να δέεται και από τα Άνω σκηνώματα για τις ψυχές μας που του εμπιστεύθηκε ο Θεός και υπηρέτησε με αφοσίωση.

                                                Πρωτοπρ. Γεώργιος Αντζουλάτος

Πώς μπορεί η Εκκλησία να εμπνεύσει το αυθεντικό όραμα ζωής για τον άνθρωπο;

  Αυτό θα γίνει, όταν οι κληρικοί παντός βαθμού αποκτήσουν ευαγγελικό ήθος και πατερικό φρόνημα, όταν εφαρμόζουν το παράδειγμα της επί του  όρους ομιλία του Χριστού. Σήμερα ο κόσμος χρειάζεται κληρικούς με ασκητική ζωή, ορθόδοξη βιωτή, πατερικό και μαρτυρικό πνεύμα.

          Αυτό το βλέπουμε αυθεντικά στην «ιερά ιστορία» που είναι τα συναξάρια της Εκκλησίας, δηλ. οι βίοι των αγίων, τα τροπάρια της λατρείας, η εσωτερική μαρτυρία της θείας Λειτουργίας. Αν καθημερινά εμπνεόμαστε από αυτή την «ιερά ιστορία» της Εκκλησίας, τότε θα μπορέσουμε να την μεταγγίσουμε σε αυτούς που την αναζητούν. Δυστυχώς κάθε μέρα υμνούμε μάρτυρες και ασκητές, εισερχόμαστε στους Ναούς, βλέπουμε τα άγια πρόσωπά τους, και ο τρόπος της ζωής μας διαφέρει απ’ τον δικό τους.

          Τελικά ο ορθόδοξος ησυχασμός και η ορθόδοξη νηπτική ζωή είναι εκείνο που δείχνει στους ανθρώπους την μέθοδο της αγιότητος, τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσουμε την διδασκαλία του Χριστού και την μαρτυρία της Εκκλησίας, το «πώς» της χριστιανικής ζωής, πράγμα που ισχύει για όλους τους χριστιανούς, τηρουμένων των αναλογιών. Συνήθως, εμείς περιοριζόμαστε στο «τί» είναι ο Θεός και όχι στο «πώς» θα ενωθούμε μαζί Του. Αυτό το «πώς» χρειάζεται σήμερα να προσφέρει σήμερα  η Εκκλησία στους ανθρώπους που το έχουν ανάγκη.

Πηγή:       «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ», τ. 221   

27 Ιανουαρίου, Ανακομιδή ιερών Λειψάνων αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου

        

  Λίγες μορφές σφράγισαν την ιστορία της Εκκλησίας, όσο η μορφή του Χρυσοστόμου. Υπήρξε πρωτότυπος σε όλα.

          -Πρωτότυπος στο κήρυγμά του

          -Πρωτότυπος στη δράση του

          -Πρωτότυπος στη φιλανθρωπία του

          -Πρωτότυπος στη λειτουργία του    

          -Πρωτότυπος στη μαχητικότητά του

Δεν δέχτηκε κανέναν συμβιβασμό με την ρουτίνα, με το κατεστημένο της εποχής του, με την προχειρότητα.

          Πήγε κόντρα σε ό, τι δεν ήταν αληθινό, βαθύ, ουσιαστικό.

          Πολέμησε μέχρι θανάτου.

          Θυσιάστηκε για την αλήθεια.

          Εμπνεόταν από το Πνεύμα του Θεού και ζούσε συγχρόνως στη γη και πολιτευόταν στον ουρανό. Ζούσε χρονικά και υπερχρονικά. Φυσικά και μεταφυσικά.

          Τα συγγράμματά του είναι γεμάτα θεολογία, κοινωνιολογία, ανθρωπολογία. Κάθε σελίδα του εναρμονίζει το δόγμα και το ήθος. Τη θεωρία και την πράξη. Το παρόν και το μέλλον.

          Αυτή είναι η  επιτυχία του ιερού Χρυσοστόμου: Είναι ρεαλιστής ουρανού και γης.

          Όποιος από μας θα ήθελε να κοντρολαριστεί αληθινά, ας κοντρολαριστεί με τη Χρυσοστομική συνείδηση, για να βρει πόσο ζυγίζει και πόσο αξίζει.

Ιερομονάχου Τιμοθέου Κιλίφη